PARANTEZ (AYRAÇ) ( ( ) )
Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır. Hidroklorik asit, pepsin, pankreas enzimleri (pankreatin, pankrelipaz) dijestan ilâç grubunda yer alır. Cümle içinde bir sözcüğün eş anlamlısı parantez içinde gösterilir. Doktorlar, babama anemi (kansızlık) teşhisi koydular. Bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti ve söze alay, küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti parantez içine alınır. Ne kadar cesur ( ! ) biri olduğunu gösterdin. Parantez içine alınan bölüm içinde tekrar parantez açılması gerekiyorsa önce köşeli parantez açılır. Topluma mal olmuş bu kişinin [ Yunus Emre (13.yy - 14.yy ) ] mezarının nerede olduğu bilinmiyor.
KESME İŞARETİ ( ‘ )
Özel isimlere gelen çekim eklerinin ayrılmasında kullanılır: Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.
UYARI: Kurum ve kuruluş adlarından sonra kesme işareti kullanılmaz. Sağlık Müdürlüğüne, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanlığına…
Akım, çağ ve dönem adlarından sonra kesme işareti kullanılmaz. Eski Çağın, Cilâlı Taş Devrinin… Kişi adlarından sonra kullanılan unvanlara gelen ekler de kesme işareti ile ayrılmaz.
Ali Beyin, Ayşe Hanıma, Mustafa Kemâl Paşaya… Deyimlerde geçen özel isimlere gelen ekler de kesme ile ayrılmaz. Allahtan hayırlısı, Alinin külahını Veliye… Özel adlar yerine kullanılan “o“ zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılmaz. Bugün onu daha çok arıyoruz.
Özel isimlerden sonra gelen “de“ bağlacı kesme ile ayrılmaz. Ahmet de geldi. Yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işareti ile ayrılır. Bordeaux’ lu, Freud’cu düşünce…
Yabancı özel adlar dışındaki özel adlara getirilen yapım ekleri ve çokluk eki kesme ile ayrılmaz.
Bursalı, Türkçenin, Ahmetler, Aydınlılardan…
Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmada kullanılır.
PTT’de, TBMM’nin…
Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu, büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır:
kg’dan, cm’yi, THY’de, TRT’den.
Sonunda nokta bulunan kısaltmalar kesme ile ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek, noktadan sonra, kelimenin okunuşuna uygun olarak yazılır.
vb.leri, mad.si, Alm.dan…
Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
2004’te, 8’inci madde, 7,65’lik…
Sıra sayıları ekle gösterildiği zaman rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz.
8.’inci (yanlış) - 8’inci (doğru)
70’nci (yanlış) - 70’inci (doğru)
Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla gösterilir:
6’şar (yanlış) - altışar (doğru)
Kelimedeki ses düşmesini göstermek için kullanılır.
Karac’oğlan, var m’ola?

Tüm hakları saklıdır. © Mehmet Can AYDEMİR